| |
O Período Embrionário (As Primeiras 8 Semanas)
Desenvolvimento Embrionário: As Primeiras 4 Semanas
Capítulo 3 Fertilização
|
| |
| Biološki rečeno,
"razvoj ljudskog bića
počinje oplodnjom",
kada žena i muškarac
ujedine po svoja 23 hromosoma
sjedinjavanjem svojih
reproduktivnih stanica.
Uobičajen naziv za žensku
reproduktivnu stanicu je "jajašce"
ali ispravan izraz je oocit.
Isto tako, muška reproduktivna stanica
je uglavnom poznata kao "spermij"
ali tačniji izraz je spermatozoid.
Nakon što oocit napusti ženski jajnik,
što se naziva ovulacija,
on se ujedinjuje sa spermatozoidom
u jednom od jajovoda,
koji se često nazivaju i Fallopieve tube.
Jajovodi povezuju ženske jajnike sa
uterusom ili maternicom.
Jednostanični embrion koji
tako nastaje zove se zigota,
što znači "spojen" odnosno "ujedinjen".
|
Capítulo 4 DNA, divisão celular e Fator Inicial da Gravidez (EPF)
|
| |
| 46 hromosoma zigota
predstavljaju jedinstveni
prvi primjerak
kompletnog genetskog
koda nove individue.
Taj plan života je smješten u
gusto povezanim spiralnim
molekulama zvanim DNK.
One sadrže sve podatke za razvoj
čitavog tijela.
DNK molekule liče na izvijene ljestve
poznate pod nazivom 'dupli heliks'.
Prečke tih ljestvi se
sastoje od parova molekula,
odnosno baza, koje se zovu guanin,
citozin, adenin i timin.
|
| Guanin stvara parove
samo sa citozinom,
a adenin samo sa timinom.
Svaka ljudska stanica
sadrži oko 3 milijarde
ovih baznih parova.
DNK svake pojedine stanice
sadrži toliko informacija
da bi za njihov prikaz slovima,
jednostavno nabrajajući po
prvo slovo svake baze
bilo potrebno preko 1,5 miliona
stranica teksta!
Mjerena sa jednog kraja na drugi,
DNK svake pojedine ljudske stanice
je dugačka 3 i 1/3 stope,
odnosno 1 metar.
|
| Ukoliko bismo mogli odviti sve DNK
iz svih 100 triliona stanica
odraslog ljudskog bića,
one bi bile dužine od preko
100 milijardi kilometara.
To je udaljenost od
Zemlje do Sunca i natrag
- i to 340 puta.
|
| Otprilike 24 do 30 sati nakon oplodnje
zigota završava svoju
prvu podjelu stanica.
Procesom mitoze
jedna stanica se dijeli u dvije,
dvije u četiri i tako dalje.
|
| Već nakon 24 do 48 sati
nakon početka oplodnje,
moguće je potvrditi trudnoću,
otkrivanjem prisustva hormona
zvanog "rani faktor trudnoće" (EPF)
u majčinoj krvi.
|
Capítulo 5 Estágios Iniciais (Mórula e Blastocisto) e Células Tronco
|
| |
| 3 do 4 dana nakon oplodnje,
stanice embriona poprimaju
okruglast oblik
i embrion se tada naziva morula.
Četvrtog odnosno petog dana u toj
grudi stanica stvara se šupljina
i embrion se onda naziva blastocita.
Stanice unutar blastocite
nazivaju se masa nakupine stanica (ICM)
i iz njih se razvijaju glava,
tijelo kao i druge strukture
od životne važnosti po
nastajuće ljudsko biće.
Stanice te nakupine
zovu se embrionske matične stanice
jer posjeduju sposobnost da
formiraju svaku od
preko 200 vrsta stanica
ljudskog tijela.
|
Capítulo 6 1 a 1½ Semanas: Implantação e Gonadotrofina Coriônica Humana (hCG)
|
| Nakon što siđe niz jajovode,
embrion se ugnijezdi u
sluznicu maternice.
Taj proces, zvan
implantacija počinje 6 dana,
a završava se 10 do 12 dana
nakon oplodnje.
Stanice rastućeg embriona
počinju proizvoditi hormon
zvan Humani Korionski
Gonadotropin ili HCG,
što je supstanca koja se može otkriti
uz pomoć većine testova za trudnoću.
HCG nalaže majčinim hormonima
da prekinu uobičajeni
menstrualni ciklus,
kako bi se trudnoća mogla nastaviti.
|
Capítulo 7 A Placenta e o Cordão Umbilical
|
| Nakon implantacije,
iz perifernih stanica blastocite
razvija se dio strukture zvan placenta,
koji služi kao veza između majčinog
i embrionovog krvotoka.
Putem placente majčin kisik, hrana,
hormoni i lijekovi
stižu do embriona;
osim toga, ona otklanja
sve otpadne tvari,
i sprečava miješanje
majčine krvi sa krvi
embriona ili fetusa.
Placenta također proizvodi hormone
i održava tjelesnu temperaturu
embriona odnosno fetusa
na malo višem nivou od
majčine tjelesne temperature.
Placenta održava kontakt
sa nastajućim živim bićem
preko krvnih sudova pupčane vrpce.
Placenta posjeduje sve mogućnosti
za zaštitu i potporu života
kakve se mogu naći na odjelima za
intenzivnu njegu u modernim bolnicama.
|
Capítulo 8 Nutrição e Proteção
|
| |
| Do 1 sedmice,
stanice nakupine stanica
stvaraju dva sloja zvana
hipoblast
i epiblast.
Iz hipoblasta izrasta
žumanjčana kesa,
koja je dio strukture pomoću koje
majka prosljeđuje hranu
novonastalom embrionu.
Stanice iz epiblasta stvaraju
membranu koja se zove amnion,
i u okviru koje se embrion
i kasnije fetus
razvijaju sve do rođenja.
|
Capítulo 9 2 a 4 Semanas: Camadas Germinativas e Formação de Órgãos
|
| |
| Nakon otprilike 2 ½ sedmice,
epiblast je već stvorio
3 specijalna tkiva
ili klicina omotača
koje se zovu ektoderm,
endoderm,
i mesoderm.
Iz ektoderma se razvijaju
brojne strukture,
između ostalog mozak,
kičmena moždina,
živci,
koža,
nokti,
i kosa.
Endoderm stvara osnove
disajnog sistema
kao i probavnog trakta,
Izgrađuje dijelove velikih organa
kao što su jetra
i pancreas, tj. gušterača.
Mezdoerm formira srce,
bubrege,
kosti,
hrskavično tkivo,
mišiće,
krvne stanice,
i druge strukture.
|
| Do 3 sedmice
mozak se dijeli u tri glavna djela
koji se zovu
prednji mozak,
srednji mozak
i zadnji mozak.
Razvoj disajnog
i probavnog sistema
također se nastavlja.
|
| Kada se prve krvne stanice
pojave u žumanjčanoj kesi
krvni sudovi se razviju
u čitavom embrionu,
te dolazi do stvaranja srčane cijevi.
Skoro neposredno poslije toga,
srce koje raste velikom brzinom
počinje se brazdati
pošto se posebne klijetke
počinju razvijati.
Srce počinje kucati
3 sedmice i 1 dan
nakon oplodnje.
Krvotok je prvi tjelesni sistem,
tj. grupa srodnih organa,
koji počinje funkcionisati.
|
Capítulo 10 3 a 4 Semanas: O Dobramento do Embrião
|
| |
| U periodu između 3 i 4 sedmice
tijelo već poprima svoj oblik,
i mozak,
kičmena moždina,
i srce embriona se već
jasno mogu razabrati
unutar žumanjčane kese.
Brzina rasta dovodi do savijanja
još prilično spljoštenog embriona.
U okviru tog procesa
dio žumanjčane kese
se razvija u
probavni sistem
i dolazi do nastanka grudnog koša
i trbušne šupljine
nastajućeg živog bića.
|
